| Abstrakt: | Przedmiotem refleksji literaturoznawczej bywa zazwyczaj zarówno tożsamość jakościowa czyli „własność przedmiotów”, m.in. także indywidualnych dzieł literackich: np. ich rodzaje i gatunki, formy wyrazu artystycznego, składniki rzeczywistości przedstawionej itd., jak i tożsamość osobowa. Ta druga kategoria, opisując „własność osoby” danego autora, wyodrębnia go jako m.in. twórcę dzieła (problem atrybucji), a także jako członka pewnej zbiorowości. Tożsamość osobowa, mówiąc szerzej, jest własnością podmiotu indywidualnego albo zbiorowego (grupy społecznej – warstwy politycznej, grupy etnicznej zwanej narodem, grupy wyznaniowej, zawodowej itd.), który wyraża swą świadomość podmiotową m.in. za pomocą ekspresji literackiej. Teksty literackie są jednym ze sposobów wyrażania uświadomionej „tożsamości osobowej” – zbiorowej. Jest to, w tym wypadku, uświadomiona tożsamość narodowa, czyli podmiotowa świadomość narodowa. Rozważam też tożsamość narodową uświadamianą przedmiotowo („z zewnątrz”). Literatura narodowa u swych początków jest jednym z najistotniejszych czynników formowania tak rozumianej świadomości narodowej czyli uświadomionej tożsamości zbiorowej. Problemy szczegółowe określające ten temat to wyznaczniki owej tożsamości: językowe, etniczne, polityczne czy wyznaniowe. Medium, które warunkowało społeczne oddziaływanie tych wyznaczników na świadomość podmiotu zbiorowego ( w naszym przypadku szlachty czyli politycznego narodu szlacheckiego) i na tożsamość osobową współtworzących ten podmiot zbiorowy jednostek, był m.in. etnogenetyczny mit literacki o „pochodzeniu Polaków” oraz mit literacki o „cechach narodowych Polaków”, opisujący wyjątkowość tej grupy. Należy rozważyć związek pomiędzy „renesansowym indywidualizmem” a sposobem formułowania tych mitów w XVI i XVII w., a także techniki narracyjne w historiografii, w twórczości fabularnej oraz w retorycznych tekstach filozoficzno-politycznych (propagandowych). Osobną kwestię stanowi ekspresja liryczna polskiej tożsamości narodowej w poezji XVI – XVIII w.. |