| Abstrakt: | Prezentowany poniżej wyniki uzyskane zostały głównie (choć nie tylko) na podstawie lektury Listów Pasterskich Prymasa Polski 1946-1974 (Paryż 1975). Celem badań było ustalenie kanonu polskiej mitologii narodowej, tworzącej poczucie tożsamości Polaka-katolika. Polska(od) zawsze katolickaTworzeniu mitologii narodowej służy przedstawianie tysiącletnich dziejów Polski jako zawsze katolickiej, od początku jej historii aż do czasów obecnych. Chrzest Mieszka w 966 r. był jednocześnie aktem narodzin naszej państwowości oraz narodzin “dla prawdziwego Boga”, włączenia narodu w “wielką, nadprzyrodzoną” społeczność Kościoła katolickiego. Dzieje narodu Polska otwiera pieśnią maryjną, trwale wyznaczając w ten sposób kierunek rozwoju naszej kultury, w całości zorientowanej na chrześcijaństwo i ścisły związek z Kościołem. Od “praszczurów, dziadów i ojców” Polacy są katolikami – takie jest ich dziedzictwo.Polska narodem wybranymIstotnym czynnikiem mitologizującym jest ujmowanie losów i roli Polski jako realizowanie się planu Bożego w stosunku do konkretnej cząstki Jego ludu. Służy temu np. odnoszenie cytatów biblijnych do Polski przez podstawienie jej (kontekstowo) w miejsce Narodu Wybranego i Jeruzalem. Innym środkiem są atrybuty nadprzyrodzony i przedziwny, które każą widzieć fakty jako rezultat działania sił nadnaturalnych. Tak właśnie interpretuje się wszystkie polskie zwycięstwa militarne – jako cud, który się ziścił w obliczu przeważających sił wroga. Polska WielkanocNasza religijność, obok irlandzkiej, postrzegana jest w świecie jako osobliwość, gdyż w obu tych narodach wykształciła się mentalność społeczności uciśnionej, gdzie doświadczenie podległości i ucisku, wiara w wartość walki i cierpienia ujmowane są w kategoriach religijnych. Tragiczne wydarzenia od dawna utrwalały przekonanie, że Bóg jest zawsze z Polakami, bo walczą oni w słusznej sprawie z ucieleśnionymi siłami zła. Przekonanie to dawało im nadzieję na zwycięstwo dobra i sprawiedliwości. Powiązanie wiary religijnej i nadziei narodowych wyrażało się w analogii losów Polski do męczeństwa, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa (“Chrystus zmartwychwstał, to i Polska zmartwychwstanie”). Wielką potrzebę nadziei na cud w skali państwowej i społecznej, w sytuacjach przerastających skalę ludzką, odzwierciedlają też kolędy.Polonia semper fidelisW świetle analizowanych tekstów głównym składnikiem wyobrażenia o tym, jak widzi nas świat, jest polska katolickość. Na płaszczyźnie instytucjonalnej wierność katolicyzmowi oznacza wierność papieżowi i hierarchii Kościoła. Tę myśl oddaje często odtwarzany frazem: “Polska zawsze wierna krzyżowi, Ewangelii Chrystusowej, Kościołowi i jego pasterzom”. Polskie cechyTym, co najbardziej nas wyróżnia, jest wrodzona religijność – wiara jest dla Polaków stanem naturalnym, niewiara zawsze czymś narzuconym. Polska wiara jest żywa, entuzjastyczna i nieskażona. Naród odwiecznie kształtowany przez chrześcijaństwo jest szlachetny, dobry i bohaterski; zdolny do współżycia w poszanowaniu praw i godności ludzkiej, gotowy do zgody, pokoju i przebaczenia, wolny od zaciętości i zacietrzewienia, podatny na wszelkie porywy do ofiar i poświęceń dla innych. Główną zaś wadą Polaków jest uleganie nałogom (przede wszystkim pijaństwu), a także lenistwo i rozrzutność. Królowa PolskiNa rolę Maryi w stosunku do narodu polskiego wskazują m.in. predykaty takie jak: Patronka i Królowa Polski, Opiekunka, Obrończyni Narodu polskiego, Maryja Wspomożycielka. Pisma kard. Wyszyńskiego kreują Maryję jako faktyczną władczynię narodu i zarazem władczynię doskonałą, wzór, który łączy ze sobą elementy władzy królewskiej z miłością macierzyńską. Jest Maryja także królową prawowitą, bo obraną sobie przez lud, tak jak rzeczywistą stolicą Polski jest Jasna Góra, nazywana też Jasną Górą zwycięstwa, bo tam zawsze dokonuje się przełom: kończą się zwycięstwa wroga, zaczyna się odrodzenie i triumf Polaków. |