Emblematy Mikołaj Mieleszki SJ – najwcześniejsze polskie adaptacje cyklów Hermana Hugona „Pia desideria” i Antona Wieriksa „Cor Iesu amanti sacrum”.

The Emblems of Mikołaj Mieleszko SI – the Earliest Polish Adaptations of Herman Hugon’s “Pia desideria” Cycles and Anton Wierix’s “Cor Iesu amanti sacrum”.

W literaturze europejskiej XVII w. ważną rolę odgrywały dwa flamandzkie zbiory emblematyczne: Cor Iesu amanti sacrum (Serce poświęcone kochającemu Jezusowi, Antwerpia ok. 1586), którego autorem był rytownik Anton Wierix, oraz Pia desideria (Pobożne pragnienia, Antwerpia 1628) pióra jezuity Hermana Hugona. Oba zbiory były powszechnie znane w całej Europie, wznawiane dziesiątki razy, adaptowane i tłumaczone na wiele języków, wykorzystywane w sztukach plastycznych i architekturze zarówno przez katolików, jak i protestantów. Najwcześniejszym świadectwem recepcji obu dzieł w Polsce jest znajdujący się obecnie w Petersburgu rękopis jezuickiego księdza o korzeniach ukraińskich Mikołaja Mieleszki (Meleszki), żyjącego w latach 1607-1667. Ksiądz Mieleszko napisał w 1657 roku dwa cykle wierszy inspirowanych książkami Wieriksa i Hugona i zawartymi w nich grafikami: Pobożne westchnienia oraz [Serce poświęcone kochającemu Jezusowi]. Swoje wiersze dedykował Katarzynie z Sobieskich Zasławskiej-Ostrogskiej, siostrze Jana Sobieskiego i późniejszej żonie Michała Kazimierza Radziwiłła. Emblematy Mikołaja Mieleszki czytane w perspektywie komparatystycznej ukazują rozległe związki z twórczością czołowych szesnasto- i siedemnastowiecznych autorów emblematycznych (prócz Wieriksa i Hugona są to m.in.: Georgette de Montenay, Otto Vaenius, Benedictus van Haeften, Étienne Luzvic, Christopher Harvey, Francis Quarles, Henry Hawkins, Mátyás Hajnal, Zbigniew Morsztyn, Aleksander Teodor Lacki). Emblematy Mieleszki są ponadto świadectwem silnej obecności emblematu i wyobraźni emblematycznej w ówczesnej kulturze religijnej.